Είναι η Ελλάδα φιλική χώρα σε τουρίστες με αναπηρίες;

Πρέπει να το παραδεχθούμε ότι η Ελλάδα έχει κάνει πολλά βήματα προόδου στον τομέα της προσβασιμότητας, για άτομα με αναπηρίες, ωστόσο βρίσκεται αρκετά πίσω σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Κι αυτό δεν πρέπει να το βάζουμε «κάτω από το χαλί» και να εθελοτυφλούμε.

Επίσης, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ενώ σε τουριστικές περιοχές έχουν βελτιωθεί πολύ οι υποδομές προσβασιμότητας, στις άλλες περιοχές, για όλους τους πολίτες και όχι μόνο τους τουρίστες, οι υποδομές πάσχουν.

Πάντως, χρειάζεται να γίνονται συζητήσεις και να λαμβάνονται αποφάσεις. Ως προς αυτό, ο ΣΕΤΕ, σε συνεργασία με το INΣΕΤΕ και τη Marketing Greece, εγκαινίασε ένα νέο κύκλο ψηφιακών workshops που εστιάζουν στη συμπερίληψη και εναρμόνιση με τις αρχές βιωσιμότητας και τα κριτήρια ESG.

Η συμπερίληψη στην πράξη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς προσβάσιμες υποδομές, με τις ανάγκες των ΑμεΑ επισκεπτών και κατοίκων της χώρας μας στο επίκεντρο. Αυτό ήταν και το αντικείμενο του ψηφιακού workshop «Προκλήσεις Προσβασιμότητας και η επόμενη ημέρα στον χώρο του Τουρισμού», που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, 24/4/23.

Ο Στέφαν Μέρκενχοφ, GBR Managing Consultant, παρουσιάζοντας τη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ «Ταξίδια χωρίς αποκλεισμούς | Διαφορετικότητα, Ισότητα και Συμπερίληψη στον Τουρισμό» υπογράμμισε: «Στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, η δημιουργία προσβάσιμων ταξιδιωτικών εμπειριών αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο. Σε διεθνές επίπεδο σημειώνεται πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση. Η GBR Consulting, για λογαριασμό του ΙΝΣΕΤΕ, αποτύπωσε τις διαστάσεις της διαφορετικότητας, της ισότητας και της συμπερίληψης, ενώ παράλληλα κατέγραψε την υφιστάμενη κατάσταση, τάσεις και καλές πρακτικές από το εξωτερικό και την Ελλάδα. Πιστεύουμε ότι αυτή μελέτη θα συνεισφέρει έμπνευση, λύσεις και προτάσεις στην κοινή προσπάθεια για σχεδιασμό καθολικά προσβάσιμων τουριστικών προϊόντων.»

Κατά τη διάρκεια της ανοικτής συζήτησης της Marketing Greece ο Καμίλ Γκουνγκόρ, Travel Blogger (@thetrawheeler) & Policy and Movement Support Officer at European Network on Independent Living, δήλωσε: «Στην Ελλάδα συνηθίζουμε να υποβιβάζουμε τα πάντα και να λέμε πόσο κακή προσβασιμότητα έχουμε, κλπ. Ταξιδεύω πολύ και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν είναι τόσο τραγική η κατάσταση. Προφανώς και χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά για να φτάσουμε στο επιθυμητό επίπεδο (κυρίως στον τομέα των μετακινήσεων), αλλά όποτε με ρωτούν ανάπηροι φίλοι από το εξωτερικό αν γίνεται να έρθουν πάντα απαντάω θετικά και τους ενθαρρύνω να το κάνουν!»

Ο Ηλίας Αλεξάκης, ιδρυτής της Orbito travel, διαδικτυακού ταξιδιωτικού marketplace αποκλειστικά για ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο, παρουσίασε μία ολιστική πρόταση ταξιδιωτικής εμπειρίας του ΑμεΑ επισκέπτη, καλύπτοντας όλες τις επιμέρους ανάγκες της προσβάσιμης αλυσίδας, χωρίζοντας το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών, σε έξι κατηγορίες: πώς να φτάσει κανείς στον προορισμό, πού θα μείνει, πού θα φάει και θα πιει, τί θα κάνει, πώς θα μετακινείται εντός του αστικού ιστού και ποιες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας θα του παρασχεθούν. Στην τοποθέτησή του ανέφερε: «Είναι σημαντικό να μπορεί ένας προορισμός να καλύψει όλες τις ανάγκες της προσβάσιμης αλυσίδας ώστε όλοι οι επισκέπτες να αισθάνονται ότι έχουν τις ίδιες επιλογές. Επιπλέον υπηρεσίες παροχής Προσωπικού Βοηθού και ενοικίασης εξοπλισμού στους επισκέπτες του εκάστοτε προορισμού είναι υπηρεσίες που αυτομάτως κάνουν το τουριστικό προϊόν ακόμα πιο ελκυστικό και συμπεριληπτικό. Η ολιστική προσέγγιση είναι το κλειδί.»

Η Τζένη Λειβαδάρου, μηχανικός Καινοτομίας, Mέλος ΔΣ Ομίλου Ελλάκτωρ, Μέλος Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας, στην τοποθέτησή της τόνισε: «Σε κάθε τουριστικό ταξίδι ατόμου με αναπηρία χρειάζεται σχεδιασμός, σωστή πληροφόρηση και επικοινωνία. Με την ανάρτηση πληροφορίας στο διαδίκτυο και με την άμεση επικοινωνία διαμορφώνουμε μια εξαιρετική βάση δεδομένων προσβασιμότητας τουριστικών δραστηριοτήτων, που εξαπλώνεται στην ελληνική επικράτεια, κάνοντας ελκυστικότερο τον τουρισμό στη χώρα μας.»

Ο Κωνσταντίνος Μιχαλόπουλος, μέλος ΔΣ Πανελλήνιου Συνδέσμου Τυφλών & Τεχνικός Σύμβουλος για θέματα Τεχνολογίας & Προσβασιμότητας, επεσήμανε ότι: «Μέχρι στιγμής όταν ένα άτομο με προβλήματα όρασης αναζητά ταξιδιωτική πληροφορία για έναν προορισμό κυριαρχεί η offline αναζήτηση καθώς υπάρχουν προβλήματα πλοήγησης στα websites ή δεν υπάρχει online η διαθέσιμη πληροφορία είτε σε μορφή κειμένου, είτε σε μορφή ακουστικής περιγραφής για ξενοδοχεία, χώρους πολιτισμού και θεαμάτων», προτείνοντας τη διευρυμένη χρήση, από τις τουριστικές επιχειρήσεις και τους πολιτιστικούς χώρους, ειδικών mobile apps για άτομα με οπτική αναπηρία τα οποία θα λειτουργούν ως πλοηγοί εξωτερικών και εσωτερικών χώρων με φωνητική αναγγελία.

Ο Δημήτρης Σηφάκης, πρόεδρος Πανελλήνιου Συνδέσμου Τυφλών, ανέλυσε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με οπτική αναπηρία στην ταξιδιωτική τους εμπειρία, και ειδικότερα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, και τη διαμονή, τονίζοντας την ανάγκη ύπαρξης εκπαιδευμένου προσωπικού, εγκαταστάσεων όδευσης τυφλών, εντύπων σε γραφή braille και φωνητικών αναγγελιών, ενώ ειδικά για τα μουσεία ανέφερε: «Στα μουσεία τα απτικά εκθέματα, οι περιγραφές σε braille ή ακουστικές περιγραφές, αλλά και προσαρμοσμένες ξεναγήσεις για άτομα με οπτική αναπηρία είναι σημαντικές για την καλύτερη πολιτιστική εμπειρία.»

Η Μαρία Καπράλου, προϊσταμένη Εξυπηρέτησης Επιβατών και Ατόμων με Αναπηρία, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ανάλυσε τον υποδειγματικό σχεδιασμό προσβασιμότητας του ΔΑΑ, σε ομιλία με τίτλο «Βέλτιστες πρακτικές: Το παράδειγμα του ΔΑΑ αναφορικά με την ταξιδιωτική εμπειρία των επιβατών με αναπηρία ή/και μειωμένη κινητικότητα» και τόνισε: «Η προσβασιμότητα και η εξασφάλιση της βέλτιστης ταξιδιωτικής εμπειρίας για τους επιβάτες μας αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Στο πλαίσιο αυτό και σε στενή συνεργασία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία καθώς και με τους Φορείς της Αεροδρομιακής Κοινότητας μεριμνούμε συνεχώς ώστε τόσο οι υποδομές όσο και οι παρεχόμενες υπηρεσίες στο αεροδρόμιο της Αθήνας να είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων με αναπηρία ή/και μειωμένη κινητικότητα, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό συνθήκες προσβασιμότητας και απρόσκοπτης αεροπορικής μεταφοράς.»

Ως κύρια σημεία του ψηφιακού workshop για την προσβασιμότητα, αναδείχθηκαν τα παρακάτω:

• H λέξη κλειδί είναι η ολιστική προσέγγιση, έτσι ώστε ένας προορισμός να μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες της προσβάσιμης αλυσίδας, από την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, τα μέσα μεταφοράς προς και εντός του προορισμούς, τη διαμονή και τις δραστηριότητες.
• Κάθε άτομο με αναπηρία (ΑμεΑ) – ειδικά στις εξελισσόμενες αναπηρίες – έχει διαφορετική κινητική που μάλιστα αλλάζει όσο εξελίσσεται η πάθηση. Άρα σε κάθε τουριστικό ταξίδι ατόμου με αναπηρία χρειάζεται σχεδιασμός, σωστή πληροφόρηση και επικοινωνία. Μπορεί να χρειάζονται μικρές προσωποποιημένες προσαρμογές ειδικά στον χώρο διαμονής.
• Με την ανάπτυξη υποδομών προσβασιμότητας εξυπηρετούνται όχι μόνο τα άτομα με αναπηρία αλλά και τουρίστες που μπορεί να αντιμετωπίζουν παροδικά μια δυσκολία μετακίνησης, π.χ. λόγω προχωρημένης ηλικίας ή τραυματισμού.
• Οι τοπικοί φορείς, δημόσιοι και ιδιωτικοί, μπορούν να συνδράμουν στην ενημέρωση και στην επικοινωνία των τουριστών που χρειάζονται προσβάσιμες υποδομές. Μέσα από αυτή την επικοινωνία προκύπτουν ιδέες και λύσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη υποδομών προσβασιμότητας.
• Με την ανάρτηση πληροφορίας στο διαδίκτυο διαμορφώνουμε μια εξαιρετική βάση δεδομένων προσβασιμότητας τουριστικών δραστηριοτήτων, που εξαπλώνεται σε όλη την ελληνική επικράτεια, κάνοντας ελκυστικότερο τον τουρισμό στη χώρα μας.
• Η ολοκληρωμένη, συμπεριληπτική ταξιδιωτική εμπειρία, προϋποθέτει συμπεριληπτικές μετακινήσεις και υιοθέτηση των αρχών του universal design.

Ο ΣΕΤΕ, εντός του 2023 και στο πλαίσιο της στρατηγικής του ESG, θα εξελίξει τον κύκλο συζητήσεων για την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη στον Τουριστικό Τομέα με σειρά επόμενων δράσεων και στόχο την ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκκίνηση παραγωγικού δημοσίου διαλόγου, με ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών και προτάσεις υιοθέτησης λύσεων, διαδικασιών και πολιτικών.