Εκλογές 2023: Τι είναι η απλή αναλογική και τι ισχύει αν δεν σχηματιστεί κυβέρνηση

Οι εκλογές θα διεξαχθούν με απλή αναλογική, δηλαδή με τον νόμο της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ωστόσο σε περίπτωση που δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση μέσα από την κάλπη, τότε οι δεύτερες εκλογές θα λάβουν χώρα το αργότερο στις 2 Ιουλίου, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός.

Ωστόσο οι δεύτερες κάλπες θα στηθούν με τον νέο νόμο, ο οποίος ψηφίστηκε από τη σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και παραπέμπει στο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, κάτι που ευνοεί το πρώτο κόμμα.

Το σύστημα της απλής αναλογικής

Για να υπάρξει η πλειοψηφία των 151 εδρών στο εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής δεν απαιτείται μόνο εκλογικό ποσοστό πάνω από 50% για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά και κάποιο μικρότερο, ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο, δηλαδή ανάλογα με το ποσοστό των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής.

Σίγουρα, η απλή αναλογική καθιστά δύσκολη τη μονοκομματική πλειοψηφία. Κάτι τέτοιο όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το πρώτο κόμμα μπορεί εύκολα να αγνοηθεί στον σχηματισμό κυβέρνησης, ιδίως όταν στα τελικά αποτελέσματα προηγείται με μεγάλη διαφορά.

Το μπόνους των 50 εδρών

Ο εκλογικός νόμος 4406/2016 προβλέπει κατάργηση του «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα και υπολογισμό των κοινοβουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν σε καθένα από τα κόμματα, τα οποία συγκεντρώνουν τουλάχιστον 3% επί των έγκυρων ψήφων στην εκάστοτε εκλογική αναμέτρηση.

Ο συγκεκριμένος νόμος αναφέρει ρητά πως «για τον καθορισμό των εδρών που δικαιούται κάθε εκλογικός σχηματισμός, το σύνολο των ψήφων που συγκέντρωσε στην Επικράτεια πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό 300».

Με πιο απλά λόγια, οι έδρες των κομμάτων υπολογίζονται ως εξής: ποσοστό εκλογών/100×300 (αρ. βουλευτών)=έδρες. Συνεπώς, αν για παράδειγμα ένα κόμμα λάβει 30% θα έχει συνολικά 90 έδρες. Σημειωτέον ότι η στρογγυλοποίηση πηγαίνει πάντα προς το προηγούμενο ακέραιο.

Κατ’ άλλους η απλή αναλογική, οδηγεί σε παρατεταμένη ακυβερνησία και κατ’ άλλους η απλή αναλογική είναι το πιο δημοκρατικό εκλογικό σύστημα.

Τι ισχύει με τις αδιάθετες έδρες

Όσες έδρες στο τέλος της κατανομής παραμείνουν αδιάθετες λόγω της στρογγυλοποίησης, καταλήγουν στους συνδυασμούς με τα μεγαλύτερα υπόλοιπα.

«Αν το άθροισμα των ως άνω ακέραιων μερών των πηλίκων υπολείπεται του αριθμού 300, τότε παραχωρείται, κατά σειρά, ανά μία έδρα και ως τη συμπλήρωση αυτού του αριθμού στους σχηματισμούς, των οποίων τα πηλίκα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα δεκαδικά υπόλοιπα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο 4406/2016.

Διερευνητικές εντολές

Όταν πλέον ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψήφων της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης, ακολουθεί η διαδικασία των διερευνητικών εντολών.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος που ορίζει τη διαδικασία, «αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής».

Σε περίπτωση που δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.

Να σημειωθεί πως κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες.

Αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, επιδιώκει τον σχηματισμό Κυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών, ενώ σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό Κυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Βουλή.