«1899» στο Netflix: Aνάμεσα στην πραγματικότητα και στην προσομοίωση

Το πιο αντιπροσωπευτικό σχόλιο για τις αντιφατικές κριτικές που έχει λάβει μέχρι τώρα το «1899», η νέα μεγάλη επιτυχία των Jantje Friese και Baran bo Odar στο Netflix, δύο χρόνια μετά το «Dark», το διάβασα στο στόρι ενός νεαρού στο Instagram, ο οποίος, έχοντας δει μόλις το πρώτο επεισόδιο, έγραψε «μου “έκαψε” τον εγκέφαλο, ανυπομονώ να δω τη συνέχεια, ενώ η μάνα μου, που το βρήκε βαρετό, άρχισε να ροχαλίζει πριν ακουστεί το κλαψιάρικο κομμάτι» (ως «κλαψιάρικο κομμάτι» εννοεί το «White Rabbit» των Jefferson Airplane που κλείνει δραματικά το επεισόδιο με τίτλο «Το πλοίο»).

Σημαντικοί παράγοντες για την άποψη που θα σχηματίσεις για τη σειρά είναι η ηλικία και το background σου, όπως επίσης και το πόσο εξοικειωμένος είσαι με τις steampunk ιστορίες και τα αινιγματικά στόρι που δεν θα ξεκαθαριστούν ποτέ γιατί έτσι αποφάσισαν οι δημιουργοί τους (δες «Lost»).

Για έναν άνθρωπο που γεννήθηκε μετά το millennium, ο οποίος έχει μάθει να παρατηρεί και τις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, το «1899» είναι μια σειρά συναρπαστική, με κάθε επεισόδιο να λειτουργεί σαν πίστα όπου αποκαλύπτονται συνεχώς νέα στοιχεία, από τον ρόλο του σκαραβαίου-χρυσόμυγας και της πυραμίδας μέχρι αυτόν του αγοριού που ανακαλύπτουν ζωντανό στο έρημο πλοίο, ενώ για κάποιον που δεν έχει την υπομονή και τη διάθεση να ερμηνεύει τα «κλειδιά» και τα αινίγματα που εμφανίζονται σταδιακά, όσο η σειρά εξελίσσεται, μπορεί να είναι απλώς μπερδεμένη και βαρετή.

Η αλήθεια είναι ότι το στόρι είναι αρκετά σύνθετο και δυσνόητο και μέχρι το τελευταίο επεισόδιο τα ερωτήματα που μένουν αναπάντητα είναι αρκετά, αλλά αυτό συμβαίνει σε κάθε σειρά που είναι προορισμένη να συνεχιστεί για όσους κύκλους αντέξει να πληρώνει η παραγωγή. Το τι έχει καταλάβει κανείς (και το πώς αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα) ολοκληρώνοντας την προβολή και των οκτώ επεισοδίων είναι κάτι που έχει ενδιαφέρον να αναλυθεί, γιατί τίποτε απ’ όσα παρακολούθησες για οκτώ ώρες δεν είναι αληθινό, ούτε έχει συμβεί.

Με μια (όχι και τόσο πετυχημένη) αναφορά στην αλληγορία του Σπηλαίου του Πλάτωνα από την «Πολιτεία» επιχειρείται κάποια στιγμή να υπάρξει μια εξήγηση, αλλά μέχρι να ακουστεί το «Starman» του David Bowie στο φινάλε δεν υπάρχει καμία λογική σε όσα έχει υποστεί η Μόρα, η δύστυχη γιατρίνα που είναι η πρωταγωνίστρια.

Σταματάω εδώ τα σπόιλερ, γιατί αν δεν έχεις δει ήδη τη σειρά, ένας λόγος που αξίζει να τη δεις είναι η αλληλουχία των περιστατικών που χτίζουν το φινάλε, ένας συνδυασμός επιστημονικής φαντασίας, θρίλερ και κοινωνικού δράματος, με χαρακτήρες που συνδέονται με ψεύτικες αναμνήσεις μέσα από ένα σύστημα προσομοίωσης που τους κάνει να ξεχνούν ποιοι είναι στ’ αλήθεια. Ο άλλος λόγος είναι οι ηθοποιοί, σχεδόν όλοι γνώριμοι από άλλα σίριαλ του Netflix, ανθυποστάρ από διάφορα μέρη του κόσμου, σχεδόν όλοι σε πολύ καλές στιγμές τους.

Η υπόθεση με λίγα λόγια είναι το ταξίδι ενός ατμόπλοιου με το συμβολικό όνομα «Κέρβερος» από την Ευρώπη στην Αμερική, το οποίο μεταφέρει επιβάτες κάθε φυλής, εθνικότητας και κοινωνικής τάξης. Ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, δεν μιλούν καν την ίδια γλώσσα, το μόνο που τους συνδέει είναι ότι όλοι προσπαθούν να ξεφύγουν από ένα τραυματικό γεγονός που τους ανάγκασε να αναζητήσουν καταφύγιο στην Αμερική.

Στην πορεία καταλαβαίνεις ότι ο προορισμός δεν είχε καμία σημασία, σημασία έχει μόνο το ταξίδι και ακόμα περισσότερο η επίλυση ενός γρίφου – γι’ αυτό καλούνται να κάνουν τη διαδρομή με το ατμόπλοιο ξανά και ξανά, σε μια λούπα, μέχρι να καταφέρει η Μάρα να τον λύσει.

Ο Κέρβερος ανήκει σε έναν Άγγλο επιχειρηματία, τον Χένρι Σίνγκλεκτον, πατέρα της Μάρα, ο οποίος τον αγόρασε και έκανε μια σειρά από τροποποιήσεις, κυρίως μηχανικές, που φαίνονται περίεργες και ακατανόητες, αλλά έχουν νόημα γιατί αυτές ορίζουν την εξέλιξη των γεγονότων. Από την αρχή καταλαβαίνεις ότι, όπως σε όλες τις steampunk σειρές, ο χρόνος είναι κάτι συγκεχυμένο και απροσδιόριστο, γιατί, ενώ το ταξίδι συμβαίνει το 1899, η τεχνολογία που κρύβουν οι καμπίνες των επιβατών παραπέμπει στο μέλλον, το ίδιο και τα έπιπλα, οι συσκευές, τα βιβλία που εμφανίζονται στα ράφια.

Οι περίπου δώδεκα επιβάτες που επιλέγονται (από τους 1.500 του πλοίου) ως πρωταγωνιστές για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους έχουν μνήμες που τους κυνηγούν και τους απειλούν – παράνομους έρωτες, φόνους, προδοσίες, προσωπικά δράματα, απώλειες. Στη συνέχεια συνειδητοποιείς ότι η μοίρα όλων είναι προδιαγεγραμμένη και ο προορισμός του ταξιδιού συνδέεται μάλλον με το μέρος όπου ζούσε ο Κέρβερος παρά με την Αμερική.

Για να γίνει ακόμα πιο δραματική η υπόθεση, τέσσερις μήνες πριν, ένα πλοίο της ίδιας εταιρείας, με παρόμοιο αριθμό επιβατών και ίδιο προορισμό, είχε εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει καθόλου ίχνη.

Το πλοίο αυτό με το επίσης συμβολικό όνομα Προμηθέας (που παραπέμπει στον Τιτανικό) στέλνει κωδικοποιημένα μηνύματα ζητώντας βοήθεια και ο καπετάνιος του Κέρβερου αναγκάζεται να αλλάξει πορεία για να σώσει όσους ανθρώπους έχουν καταφέρει να επιβιώσουν. Όλοι σχεδόν οι επιβάτες ξεσηκώνονται, γιατί δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να γυρίσουν πίσω, στο λιμάνι όπου επιβιβάστηκαν, ετοιμάζοντας ανταρσία.

Οι μόνοι επιζώντες από τον Προμηθέα είναι ένας άντρας και ένα αγόρι, το οποίο αγόρι οι εξαγριωμένοι επιβάτες βλέπουν ως τον διάβολο και το θυσιάζουν για να συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Αμερική.

Δεν θα αποκαλύψω άλλα από την υπόθεση και καλό είναι να μη διαβάσεις τις αναλύσεις που έχουν δημοσιευτεί ήδη για να ρίξουν φως στο μυστήριο που την περιβάλλει, αλλά έτσι κι αλλιώς θα χρειαστεί σίγουρα μία ακόμα σεζόν για να καταλάβουμε τι ρόλο ακριβώς έπαιξε η Μάρα σε όλο αυτό τον αχταρμά και ποιο ήταν το μυστηριώδες παρελθόν της.

Εκτός από τη Μόρα, βασικό πρόσωπο είναι ο Γερμανός καπετάνιος Έικ Λάρσεν που έχει χάσει την οικογένειά του σε πυρκαγιά και δεν μαθαίνουμε ποτέ γιατί μοιράζεται αναμνήσεις με τη Μόρα.

Οι υπόλοιποι επιβάτες που εμπλέκονται στη βασική ιστορία είναι μια οικογένεια θρησκόληπτων Ολλανδών χωρικών με τρία παιδιά –η μάνα έχει πειστεί ότι της μιλάει ο Θεός και της δίνει εντολές–, μια Κινέζα μάνα με την κόρη της που υποκρίνονται ότι είναι γκέισες, ένα νιόπαντρο ζευγάρι Γάλλων με προβληματική σχέση, ο προδομένος συμπολεμιστής του συζύγου που ζητάει εκδίκηση, δυο Πορτογάλοι που υποκρίνονται ότι είναι ένας παπάς και ο αδερφός του, ενώ είναι εραστές…

Ο τρόπος που αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν μιλούν την ίδια γλώσσα και είναι αδύνατο να συνεννοηθούν μεταξύ τους, αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται είναι δύσκολο να περιγραφεί χωρίς να κάνεις spoiler, ακόμα πιο δύσκολο είναι να μεταφέρεις με λογική σειρά τα περιστατικά που αποκαλύπτονται σε κάθε επεισόδιο, καταλήγοντας σε ένα φινάλε συναρπαστικό.

Αξίζει να το δεις αν έχεις όντως ανάγκη από οχτάωρο «κάψιμο» – ακόμα και αν δεν καταλάβεις Χριστό για το τι είναι πραγματικό και τι προσομοίωση…

https://www.youtube.com/watch?v=p7OUQ9U2qIw