Το στρες αιτία γήρανσης του ανοσοποιητικού

Το στρες μικραίνει τη ζωή επιμένουν τα τελευταία χρόνια οι ειδικοί, τονίζοντας ότι αφήνει βαρύ αποτύπωμα όχι μόνο στην ψυχική, αλλά και στη σωματική υγεία μας. Οταν, μάλιστα, επιμένει, επί μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης άσθματος, έλκους, εμφράγματος και εγκεφαλικού.

Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει άλλη μία δυσμενή συνέπεια του στρες στη σωματική μας υγεία. Οπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, κάποιοι στρεσογόνοι παράγοντες προκαλούν πρόωρη γήρανση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Για να εξαγάγουν σαφή συμπεράσματα οι επιστήμονες ανέλυσαν τις απαντήσεις που είχαν δώσει 5.700 Αμερικανοί, άνω των 50 ετών –ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού– σε ερωτηματολόγιο, συσχετίζοντάς τες με τις συγκεντρώσεις ανοσοκυττάρων στο αίμα τους.

Οι εθελοντές είχαν απαντήσει για τις εμπειρίες τους με διάφορους κοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες, όπως η εργασιακή αβεβαιότητα, το χρόνιο στρες, καταστάσεις που τους προκάλεσαν άγχος στην οικογενειακή ζωή, αλλά και κατά πόσον υπήρξαν θύματα σεξισμού και ηλικιακού ρατσισμού στην καθημερινότητά τους και αν βίωσαν τραυματικά γεγονότα.

Αναλύοντας τα δεδομένα, οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι εκείνοι που ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα στρες είχαν και πιο γηρασμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα συμπεράσματά τους δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.

Αυτό που αποκαλύπτεται, τονίζει ο Ερίκ Κλόπατ, συντάκτης της μελέτης και μεταδιδακτορικός ερευνητής γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, είναι ότι καθώς γερνάει το ανοσοποιητικό σύστημα, παύει η συντονισμένη αντίδρασή του έναντι των νέων απειλών. Αυτό συμβαίνει επειδή παράγει διαφορετικούς τύπους ανοσοκυττάρων, σε διαφορετικές αναλογίες από ό,τι στις νεότερες ηλικίες. Ταυτόχρονα, τα πιο γερασμένα ανοσοκύτταρα κυριαρχούν επί των νεότερων, που έχουν περισσότερες δυνατότητες, περιορίζοντας την ισχύ της αντίδρασής του.

Μέχρι σήμερα, ουδείς είχε ερευνήσει τη σχέση του κοινωνικού στρες και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος τόσο ενδελεχώς, επισημαίνει ο Μάθιου Γιουσεφζαντέ, ερευνητής των μηχανισμών γήρανσης στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Παρότι μελετήθηκαν μόνο συγκεκριμένα είδη ανοσοκυττάρων (κυρίως τα CD 4, βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα και τα CD8 κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα), ο δρ Γιουσεφζαντέ εκτιμά ότι και αυτά συνιστούν αξιόπιστο δείκτη της ρώμης του ανοσοποιητικού.

Το θέμα που προσεγγίζει η νέα μελέτη έχει ιδιαίτερη σημασία στην εποχή της συνεχιζόμενης πανδημίας COVID-19. «Πιστεύω ότι σήμερα πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι, προσπαθούν να ενισχύσουν ή να ανανεώσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα», εξηγεί ο δρ Γιουσεφζαντέ. «Είναι λοιπόν εξαιρετικά πολύτιμες οι πληροφορίες για τους μηχανισμούς γήρανσής του, που προσφέρει η νέα μελέτη».

Παρότι οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ορισμένες μορφές κοινωνικών στρεσογόνων παραγόντων πράγματι συνδέονται με τις μεταβολές συγκέντρωσης ανοσοκυττάρων στο αίμα των συμμετεχόντων, ο δρ Κλόπακ επισημαίνει ότι οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν τίποτα για τους τρόπους με τους οποίους το ένα επηρεάζει το άλλο. «Οταν συνυπολογίστηκαν εξωγενείς παράγοντες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνεύματος, κάποιες από αυτές τις διασυνδέσεις εξαλείφθηκαν ή μειώθηκαν σημαντικά», τόνισε, γεγονός που υποδεικνύει ότι και αυτοί διαδραματίζουν ρόλο στην εξασθένηση του ανοσοποιητικού. Κατά συνέπεια, εκτιμά ο δρ Κλόπακ, ένας τρόπος αποτροπής της γήρανσης του ανοσοποιητικού είναι η εξάλειψη ανθυγιεινών συνηθειών από την καθημερινότητά μας.

Η Ρενέ Εντι, ψυχοθεραπεύτρια στη Νέα Υόρκη, επιχειρεί διαφορετική προσέγγιση των επιστημονικών διαπιστώσεων. Οπως λέει: «Η μελέτη δείχνει αυτό που όσοι υφίστανται ρατσισμό και έχουν ψυχολογικά τραύματα γνωρίζουν ενστικτωδώς: το στρες επηρεάζει τη σωματική μας υγεία».

«Η αντιμετώπιση αυτών των συνεπειών απαιτεί ανάλυση των συναισθημάτων μας», υπογραμμίζει. «Ο καθένας επηρεάζεται διαφορετικά από το στρες και έτσι διαφέρουν οι τρόποι διαχείρισης του προβλήματος. Η εστίαση σε όλα εκείνα που μας γεμίζουν χαρά, στους ανθρώπους που μπορούν να μας στηρίξουν, είναι δύο συνθήκες που μπορούν πραγματικά να μας βοηθήσουν. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να ασχοληθούμε με κάποια αγαπημένα χόμπι, να περνάμε περισσότερο χρόνο με προσφιλή πρόσωπα ή απλώς, όποτε μπορούμε, να αποσυνδεόμαστε από την εργασία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας, η γυμναστική και η υγιεινή διατροφή μπορούν επίσης να μας βοηθήσουν να νιώσουμε καλά σωματικά, δημιουργώντας θετικά συναισθήματα».

Αν καθημερινά νιώθετε στρες, στην εργασία, στην κοινωνική ή οικογενειακή ζωή, τότε θα πρέπει να σκεφθείτε με ποιους τρόπους μπορείτε να το τιθασεύσετε ώστε να το θέσετε υπό έλεγχον. Αν οι πολιτικές απόψεις κάποιου φίλου σάς προκαλούν άγχος ή δυσθυμία, μπορείτε να περιορίσετε τις επαφές σας μαζί του ή να βρείτε έναν άλλο κοινωνικό κύκλο. Αν κάποιος συνάδελφος σας υποτιμά ή σας παρενοχλεί λόγω της ηλικίας σας, θα βοηθούσε αν του κάνατε μια έντιμη, ανοικτή συζήτηση.

Η μελέτη της πλήρους εικόνας του πότε και πώς εμφανίζονται στη ζωή μας καταστάσεις που προκαλούν στρες είναι ένα πρώτο βήμα που θα μας βοηθήσει να αποφασίσουμε με ποιον τρόπο θα προχωρήσουμε μπροστά.

Αναμφίβολα, υπάρχουν καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, αλλά όσο περισσότερο κατανοήσουμε τις δυσμενείς συνέπειές τους, τόσο περισσότερα θα μπορέσουμε να κάνουμε ώστε να τις αντιμετωπίσουμε.

Βέβαια, ο πιο σοβαρός παράγοντας γήρανσης του ανοσοποιητικού μας παραμένει το πέρασμα των χρόνων. Μπορούμε, λοιπόν, και σε αυτή την περίπτωση να την αποτρέψουμε εφαρμόζοντας δοκιμασμένες συνταγές όπως η καλή διατροφή, η τακτική άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος και του υπερβολικού αλκοόλ, οι κοινωνικές συναθροίσεις και ο καλός ύπνος.